Çocukta Özgüven ve Özgüven Eksikliği

Hemen hemen herkesin özgüvenin ne olduğu ile ilgili doğru veya yanlış bir fikri vardır. Bu yazımızın ana fikri ‘çocuğun kendine olan güveni nasıl sağlanır, nasıl geliştirilir’ olsa da önce özgüvenin ne olduğu, nasıl oluştuğu gibi gerekli ve önemli bilgileri aktarmakla başlayalım. Kişilerin hayatındaki önemli kavramlardan biri de özgüvendir. Başarı, sosyalleşme, mutluluk gibi insanların yaşamına anlam katan pek çok olayda özgüven bize destek vermektedir. Özgüvenin de çocuklukta oluştuğunu ve çocukluktaki herhangi bir olumsuz yaşantıda kolayca zedelenebileceğini düşünürsek, bu dönemde özgüvenin oluşturulup desteklenmesi çok önemlidir.

Özgüven kişinin kendi yeteneklerine, duygu ve düşüncelerine, değerlerine, ilgilerine güvenmesi, kendisini sevmesi olarak tanımlanabilir. Aynı zamanda kişilerin aldığı kararları gerçekleştirebilmesi için aldığı bir güçtür. Kişinin kendisini tanıması ve kendisiyle barışık olması ile ilgilidir. Çocukta özgüven eksikliği ise birtakım nedenlerle çocuğun kendine olan güveninin zayıf olması durumudur. Kendini sevmeme, yalnızlık, pasiflik gibi kavramlarla da tanımlanabilir. Bir çocuğun özgüvenli olması ise kendisine yönelik iyi duygular geliştirmesi sonucu iyi hissetmesidir. Çocukta öz yeterlilik özgüven kavramıyla ilişkilidir ve çocuğun çeşitli durumlarla yüzleşmesi, hedeflere ulaşma konusunda kararlığı ve kendine olan güvenini ifade eder. Özgüven de öz yeterlilik de çocuğun motivasyon geliştirmesine yardımcı olur.

Çocukta Özgüven Gelişimi Nasıl Başlar? Ebeveynlerin Çocuğun Özgüven Gelişiminde Rolü Nedir?

Çocukta özgüven gelişimi doğduğundan itibaren başlar ve yaşam boyu gelişmektedir. Bebeğe yeterli ilgi, şefkat, bakım, sevgi verilmesi özgüven oluşumunun temelidir. Daha sonrasında çocuğa ilk yıllarında verilen mesajlar, anne ve babanın çocuğa karşı tutumu, ebeveynlik stilleri (ihmalkar, koruyucu vb.), ebeveynlerin çocuktan beklentileri çocuğun kendine dair olumlu düşünceler geliştirmesine, çocukta özgüven oluşmasına yardımcı olur. Çocuğun kendini güvende hissetmesi bu dönemde çoğunlukla ailesine bağlıdır. Günümüzde özgüven problemi yaşayan yetişkinlerin hemen hemen hepsinin çocuklukta yaşanan özgüven zedeleyici bir problemi bulunmaktadır. Sonuç olarak çocuğun yaşamının ilk yıllarından itibaren ihtiyaçlarının yeterli ve düzgün bir şekilde giderilmesi özgüven oluşumunda büyük rol oynar.

Çocukta Özgüven Eksikliği Nasıl Oluşur?

Çocuklukta yaşanan travmalar birçok psikolojik rahatsızlığa temel oluşturduğu gibi özgüven eksikliğine de yol açabilir. Bunun yanında yukarıda bahsettiğimiz gibi

• Çocuğa yeterli bakım verilmemesi
• Çocuğun temel ihtiyaçlarının karşılanmaması
• Kötü ebeveynlik stilleri
• Çocuğu sürekli arkadaşları veya kardeşiyle kıyaslama
• Çocuğa baskı uygulama
• Okulda dışlanma, aşağılanma, zorbalığa maruz kalma
• Çocuğu sürekli azarlamak
• Aile içi problemler (anne babanın kavgaları, geçimsizlikler)
• Çocuktan yüksek beklentilere sahip olma
• Mükemmeliyetçilik

Ebeveyn olarak çocuklarınızı koruyup kollamak istemeniz normaldir fakat aşırı korumacı veya ihmalkar tutumlar çocuğunun özgüvenini zedeleyebilir. Tüm bu ve bunun gibi nedenler problem çözme becerisi gelişmemiş, anne-babaya bağımlı, sorumluluk alamayan kısaca özgüveni düşük çocuklar yetiştirilmesine neden oluyor. Çocuğun kendine güvenini sağlamak için bu tür davranışlardan uzak durmanızı öneriyoruz.

Çocuğumun Özgüven Eksikliği Yaşadığı Nasıl Anlarım?

Çocuğunuzun kendine güvensizliği olduğunu anlamanız için belli başlı ipuçları vardır. Eğer çocuğunuz;

• Duygu ve düşüncelerini ifade etmekte zorlanıyorsa
• Sorumluluk almaktan kaçıyorsa
• Güvendiği kişilerden ayrılırken sorun yaşıyorsa
• Başarısızlık korkusu yaşıyorsa
• Yeni sosyal ortamlara girmekten çekiniyor, yanında hep birini istiyorsa
• Karar verirken zorlanıyorsa
• Kendini yetersiz görüyorsa
• Fiziksel görünüşünü beğenmiyorsa
• Keyif alabileceği aktivitelere ilgisizse
• Uyum sağlama problemi varsa
• Sürekli utanç halinde ve kendini sevmiyorsa
• Hayır demekten çekiniyor ve korkuyor, kim ne derse ve ne isterse yapmaya çalışıyorsa
• Arkadaşları tarafından hor görülüyor veya dalga geçiliyorsa
• Olumlu yanlarını görmezden gelip sürekli olumsuz yanlarına odaklanıyorsa

Özgüven eksikliği yaşıyor olabilir. Bundan sonra kendi kendinize şu soruyu sormalısınız: ‘çocuğumun kendine güvenmesi için ne yapmalıyım’

Çocuğumun Kendine Olan Güvenini Nasıl Arttırabilirim? 

Ailelerin en çok merak ettiği ve araştırdığı konulardan bir tanesi de ‘çocuğa özgüven nasıl kazandırılır’ üzerinedir. Burada çocukta özgüven geliştirmek için en büyük görev ailelere düşüyor. Öncelikle evde herkesin birbirine güvendiği huzurlu bir aile ortamı oluşturulmalıdır. Çocuğun duygu ve düşüncelerini rahatça ifade edebileceği bir ortam olmalıdır. Ebeveynler duygularını da açıkça ifade etmelidirler. Çocuğa olan sevgilerinin onun başarı ve başarısızlıklarıyla ilgili olmadığı hissettirilmelidir. Çocuğa özgüven kazandırmak için çocuğunuzu destekleyerek işe başlayabilirsiniz.

Ne yaparsa yapsın, çocuk, ailesinin onu hep destekleyeceğini bilmeli. Ona olumlu geri bildirimler verin. Olumsuz geri bildirimler çocuğun cesaretini kıracaktır. ‘Bunu yaparsan seni sevmem’ gibi cümlelerden uzak durun. Çocuğun gelişim özelliklerinin ve yeteneklerinin üstünde beklentiler içerisine girmeyin. Çocuğunuza tehdit içerikli cümleler kurmayın. Çocuğunuza hiçbir türlü fiziksel veya psikolojik şiddet uygulamayın. Çocuğa özgüven kazandırma yollarından biri de çocuğunuza ufak sorumluluklar vermektir. Bu sayede çocuğunuzun sorumluluk almasını, bir şeyler başarma duygusunu tatmasını sağlayabilirsiniz.

Çocuğa Özgüven Nasıl Aşılanır?

Çocuk bir şey anlatırken onu dinleyin, görmezden gelmeyin. Çocuğun önemsendiğini anlaması onun özgüvenini olumlu etkileyecektir. Çocuğu da ilgilendiren konularda onun da fikrini almanız çocuğun özgüvenini arttırabilir. Çocuğunuzu küçümsemeyin, eleştirmeyin, başarılı olduğu konuları takdir edin. Ailece boş zamanlarınızı birbirinize ayırın, birlikte keyifli vakit geçirin.

Çocuğunuzun ilgi duyduğu faaliyetlere yönelmesini sağlayın. Bu sayede yeteneklerini de keşfedecektir. Çocuğunuzun ilk rol modellerinin siz olduğunuzu unutmayın. Okul öncesi dönemde de çocuğa verilen eğitimin çocuğun özgüveninin oluşmasında büyük rolü vardır. Ayrıca çocukta özgürlük de özgüven oluşmasında önemlidir. Özgürlükten kasıt ihmal etmek değil, çocuğun haklarını gözeterek baskı altına almadan çocukluğunu yaşamasına izin vermektir. Kısaca ‘çocuğa özgüven nasıl verilir’ demeden önce çocuğa ihtiyacı olduğu ilgi, şefkat, sevgi ve bakım verilirse, çocuğa anlayışlı ve empatik bir tarzda yaklaşılırsa zaten özgüveni yüksek bir çocuk olacaktır.

Tüm bunların dışında ‘her şeyi yaptım ama çocuğumun hala kendine güveni yok’ diyorsanız, çocuğunuzun özgüven problemi elinizde olmayan bir takım sebeplerden kaynaklanıyorsa ‘çocuğun özgüveni nasıl arttırılır’ bilmiyorsanız bir uzmandan yardım almanızı öneriyoruz. Bu konuda size yardımcı olabilecek uzmanlar; psikolog, pedagog, psikolojik danışman ve psikoterapistlerdir. Uzmanlar gerekli bilgileri alıp size ve çocuğunuza en uygun şekilde tedavi vermektedir. Terapilerin yanında çocukta özgüven ilacı ile de psikiyatrlar tarafından tedavi uygulanabilmektedir. Fakat çocuğun yaşı ile bağlantılı olarak hem aileler hem doktorlar tarafından ilaç pek önerilmemekte, bu konuda daha çok terapiler tercih edilmektedir. Çocuklarda en etkili tedavi yöntemlerinden biri olan Oyun Terapisi özgüven eksikliğinin nedenlerini anlamak ve özgüven eksikliğini ortadan kaldırarak çocuğun kendine güvenini geliştirmek için en uygun terapi şeklidir. Özgüven eksikliği oyun terapisi özellikle 2 – 12 yaş arasında çok etkili olmaktadır.

Özgüven Sahibi Olmak Çocuğuma Neler Kazandıracak?

Çocuğunuzun özgüven sahibi olmasının ona pek çok katkısı olacaktır. En basitinden çocuk artık kendini olduğu gibi kabul edecek ve kendini sevmeye başlayacaktır. Özgüveni yüksek çocuk sosyal ortamlarda kendisini daha iyi ifade eder. Çocuğun herhangi bir probleminin olması anne ve babayı da birbirinden uzaklaştırabilmektedir. Özgüveni yüksek bir çocuğun ise aile içi iletişimi iyidir ve ailedeki etkileşim de olumlu olmaktadır. Burada yazılan yüksek özgüven kavramının kibir ile bir alakası yoktur. Yüksek özgüvenin pek çok yararı varken kibir insana zarar verir.

Özgüveni yüksek çocuklar genellikle pozitif düşünürler. Önlerine çıkan engellerin onları yıkamayacağını bilirler. Kendilerini iyi tanıdıkları ve olumlu, olumsuz tüm özelliklerini bildikleri için gerçekçi hedefler belirlerler. Kendine güvenen çocuklara arkadaşları, ailesi ve öğretmenleri de güvenir. Bu tür çocuklar genelde oyun oynarken bile yönetici veya kurucu konumundadır. Tüm bunların ortak sonucu olarak da çocuğun kendine güvenini arttırmak çocuğa başarı getirir. Yapılan araştırmalarda da özgüveni yüksek çocukların ilerleyen zamanlarda daha başarılı oldukları bulunmuştur. Özgüven seviyesi motivasyonla doğrudan ilişkilidir. İzmir, Ankara, İstanbul, Konya, Antalya, Bursa ve Van da uzman arkadaşlarımız var. İzmir de 5 ilçe de merkezimiz vardır.