Şubat 4, 2020 Çocuk Ergen Sorunlarıyla ilgili Makaleler By admin
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ile ilgili bir çok tedavi yapılmaktadır. Ege Pozitif Psikoloji İzmir de özel bir program dahilinde çalışılmakta ve etkili bir şekilde çözülmektedir. Kurumumuza DEHB ile başvuran kişiye öncelikli olarak moxo testi uygulanmaktadır. Böylelikle bu test ile çocuğunuzun dikkat dağınıklığı, hiperaktivite ve dürtüselliği hangisi yüksek hangi sorun ne düzeyde yaşanıyor bu belirlenerek çocuğunuza göre bir program yapılıyor. İzmir de dikkat eksikliği ve hiperaktivite ile çalışan pedagog çocuk ergen psikologlarımız ve DEHB koçu için tıklayınız.
DEHB (DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU) NEDİR?
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, okul öncesi ve özellikle okul döneminde pek çok çocuğun ve ailenin akademik ve sosyal hayatını etkileyen önemli bir problemdir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu her iki şekilde bulunabileceği gibi, sadece dikkat eksikliği ya da sadece hiperaktivite görüldüğü de olabilir. Belirtiler çocuktan çocuğa değişmekle beraber her çocukta belirtilerin hepsi gözlenmeyedebilir. Kişide ömür boyu gözlenen bir problem olmakla beraber yetişkinlikte geçtiği de görülebilir. Çocuklarda daha sık görülür.
Dikkat eksikliği olan kişiler:
- Detaylara dikkat etmezler, sürekli hata yaparlar.
- Dikkatini sürdürmede sıkıntı yaşarlar.
- Dinlemez görünürler.
- Verilen komutları izlemede güçlük çekerler.
- Organizasyonda problem yaşarlar.
- Eşyalarını kaybederler.
- Dikkatleri kolayca dağılır.
- Günlük işlerini unutur.
- Hiparaktivite-dürtüsellik sorunu yaşayan kişilerin davranış biçimleri nasıldır?
- Durdukları yerde duramazlar; elleri, ayakları kıpır kıpırdır.
- Uzun süre aynı yerde oturmada sıkıntı yaşarlar.
- Çocukken koşar ya da tırmanırlar, yetişkin olduklarında da yerinde duramazlar.
- Sessiz bir şekilde bir şeyle meşgul olmada sıkıntı yaşarlar.
- Çok konuşurlar.
- Karşıdaki kişi sorusunu bitirmeden cevabı söylerler.
- Bekleme gerektiren ya da sırayla yapılan işlerde sıkıntı yaşarlar.
- Başkalarının sözünü keserler, fakat bunların hiçbirini bilerek yapmazlar.
Hiperaktivite Bozukluğu
Okul öncesi dönemde hareketlilik ile hiperaktiviteyi ayırt etmekte aileler zorlanırken, özellikle ilkokul döneminde yaşanan zorluklarla ve öğretmenlerin gözlemleri ile birlikte dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu belirginleşmiş şekilde kendini ortaya çıkartmaktadır. Çocukluk döneminde dikkat eksikliği ve hiperaktivite verilen ödev başında duramama, görevlerden çabucak sıkılma, hayallere dalıp gitme, dinliyormuş gibi görünme, eşyalarını kaybetme görülmektedir. Yetişkin dönemde ise, odaklanma sorunları, karar almada güçlük, verilen kararları sürdürmede zorluk, yapılacakları planları ve zamanı organize etmede karışıklık yaşama, hayata geçirememe gibi belirtiler ortaya çıkmaktadır.
Hiperaktivitenin baskın olduğu kişide; yerinde duramama, sık yer değiştirme, tez canlılık, sebepsiz huzursuzluk, aşırı hareketlilik, ortamla uyumsuz şekilde davranma, bekleme gerektiren ya da sırayla yapılan işlerde sıkıntı yaşama davranışları ortaya çıkmaktadır. Düşünmeden aklına ilk geleni konuşma, kendine ve çevreye zarar verici tarzda davranışlar gösterme, doyumu yaşayacağı anları erteleyememek gibi davranışlar da ise dürtüsellik belirtisi olarak bireylerde karşılaşılır.
Psikoterapi sürecinde hiperaktivite bozukluğunun gelişim sağlaması için, akademik ve sosyal beklentilerin karşılanabilmesi adına çocukla sosyal beceri çalışmaları sürdürülür. Bilişsel Davranışçı Terapi odaklı uygulamalar ile akran iletişimi güçlendirme, davranış kontrolü sağlama, öfke yönetimi, hareketlilik ve dürtüsel hareketlerinin azalması yönünde önleyici ve geliştirici müdahaleler gerçekleştirilmektedir. Çocuğun olumlu yöndeki davranışı pekiştirilerek öz denetim kurması amaçlanır. Aile ile psikoeğitim uygulamaları yapılır böylelikle aile ile işbirliği içinde çalışmalar sürdürülmektedir.
DEHB Nasıl Teşhis Edilir?
Psikologların, psikiyatristlerin ve pedagogların işbirliği içinde bir karara ulaşmak en yararlı olandır. Eğer çocuk okul öncesi yaşındaysa anne- baba bu durumda ilk gözlemleyen olacaktır. Böylelikle oyunlarda ve etkinliklerde davranışlarının gözlemlenmesi çok önemlidir. Çocuk okula başladıktan sonra ise öğretmenin görüş ve önerilerini dikkate almak önemlidir. Çünkü öğretmen sınıf içinde uzun süreli ve her alanda (ders, etkinlik, oyun) gözlem yapma şansına sahiptir. Böylelikle uzman hekimin incelemesi ve daha sonra bir pedagog eşliğinde gözlem yapılması gerekmektedir. En az altı aydır devam eden bir durum olmalıdır. .İzmir psikolog için tıklayınız.
DEHB Nasıl Tedavi Edilir?
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu yaşama, kişiler arası ilişkilere, okul ve iş dünyasına yansıyan olumsuz etkileri açısından zor durumlar yaşatmaktadır böylece toplumun ve sağlık hizmetlerinin önemli sorunlarından birisi olmaktadır. DEHB ister çocukluk ister erişkinlik döneminde olsun sadece hastaları değil çevrelerini, ailelerini, ebeveynlerini de negatif durumlarla etkilemektedir. Tedavi edilmediğinde yaşam boyu süreklilik gösteren bu rahatsızlığın doğru bir şekilde tanısının konup uygun tedavileri alması kişi ve çevresinin daha kaliteli yaşaması için önemi bir hal almaktadır.
DEHB tedavisinde daha kapsamlı tedavi yaklaşımlarını gerekli olmaktadır. Nörobiyolojik zemini olan DEHB için ilaç tedavileri bütüncül tedavi yaklaşımının temelini kurmaktadır. İlaçların erişkinde tıbbi ve ruhsal eş tanıları gözeterek planlanması ve doktorun talimatları oldukça önemlidir. Bunun sonrasında sıra sorun odaklı, yapılandırılmış bilişsel davranışçı psikoterapileri tedaviye devamlılığı eklenmelidir. Çocuklarda ise daha yoğun bir süreç gereklidir. Dikkatin çelinebilirliği, organize olamama, verilen görevleri sürdürme güçlüğü ve dürtüsellik, hiperaktivite gibi özgül belirtiler DEHB olan bireylerin etkili başa çıkma becerileri geliştirmelerini öğrenme ya da kullanmalarını engelleyebilmektedir. Pedagog ile oyun terapisinde öz güven, kendilik becerilerini geliştirmek adına destek terapi kullanılmalıdır.
DÜRTÜSELLİK
Çocuklarda genellikle sürekli hareket halinde olma, duramama, durmaksızın konuşma, insanların konuşmalarını bölme, sessizce oynayamama, arkadaşlarının oyunlarını bozma şeklinde ortaya çıkan dürtüsellik, anne baba için çoğu zaman çok zorlayıcı olmaktadır. Dürtüsünü kontrol etmede zorlanan çocuk, arkadaşları ile oyun oynarken sorunlar yaşar. Oyunda kuralları belirleyen hep kendisidir ve genelde kaybetmeye tahammülü yoktur. Çoğu zaman arkadaşları tarafından tercih edilmez ve dışlanır hale gelir. Oyuncaklarını paylaşmak istemez, oyunda yöneten ve yönlendirendir. Beklemeye dayanan kurallı ve sıralı oyunları oynayamaz. Anne babaların yapması gereken öncelikle çocuğun hızlı yaptığı her şeyi ( yemek yeme, giyinme, soyunma, yürüme, hazırlanma vs.) yavaşlatmaya çalışmak olmalıdır. Çocukla yavaş hareket etme, kısa süreli bekleme oyunları oynanabilir. Sabır gerektiren bir süreç olduğundan anne babalar sabırlı olmalı ve çocuğun çabasını övmelidir.
DEHB TEDAVİ EDİLMEZSE NE OLUR?
İlk çocukluk çağında gözlemlenen dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tedavi edilmezse kişinin tüm yaşamını etkilemektedir. DEHB olan ve tedavi edilmeyen çocukların en fazla % 10-20’ lik bir kısmı erişkinlik dönemine DEHB’den çok fazla bir zarar görmeden geçebilmektedirler. Fakat %80-90’lık bir kısım erişkinliğe kadar DEHB’den çok ciddi zararlar görmektedirler. Çocukluk döneminde DEHB olanlar çocuklar kapasitesinin altında akademik başarı göstermekte veya normalden daha fazla emek vererek başarıya ulaşmaktadırlar. Akademik anlamda yaşanılan bu başarısızlıkları öz güven eksikliğine yol açabilmektedir. Bu çocuklar kurallara uymakta zorlandıkları için disiplin cezaları alabilmektedirler. Böylelikle okulu bırakma veya sınıfta kalma söz konusu olabilmektedir.
Bekleyememe ve duygusal iniş çıkışlar yaşadıkları için grup oyunlarına alınmakta, arkadaşlık kurmakta ve arkadaşlık ilişkilerini sürdürmekte zorlanabilmektedirler. Düşünmeden harekete geçtikleri için sık kaza geçirebilmektedirler. Sorumluluklarını yerine getirememe, zamanı etkili kullanamama, tutturmalarının olması gibi sebeplerle aile bireyleriyle çatışmalar yaşayabilmektedirler. DEHB görülen bireyler küçük yaşlarda tedavi edilmezse hayat konforları büyük oranda düşmektedir. Kariyer anlamında yapabileceklerinin çok gerisinde kalmakta, başarılı bir okul hayatı geçirememekte ve çoğu zaman da suça meyilli olmaktadırlar.
DEHB’li çocuk tedavi olmazsa, ergenlik döneminde ve erişkinlikte sigara, alkol, madde bağımlılığı riski, internet bağımlılığı şiddete eğilim, anti sosyal özellikler, kişilik bozuklukları gelişebilmekte ve suça eğilim meydana gelebilmektedir. Bu çocuklar yetişkinlik dönemlerinde akademik başarısızlık, evlilik başarısızlığı, trafik kazalarıyla ve depresyonla karşılaşabilmektedirler. Aynı zamanda aile, arkadaş, eş gibi ilişkilerinde sorunlar yaşayabilmektedirler. DEHB kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyecek çok çeşitli sorunlara neden olabilmektedir. Bu yüzden DEHB tedavisi oldukça önemlidir. Erken tanı ve tedavi de neredeyse her zaman yüz güldürücüdür.
