Siber zorbalık teknolojik unsurlar ile bir başka kişiye zarar verme eylemi olarak tanımlanır. Bir başka deyişle şiddet eyleminin fiziksel olmayan, siber alemde yaşanan türüdür. Bu şiddet türü karşıdaki kişiyi taciz etme, olumsuz davranışlara zorlama, iftira atma veya özgüvenini kırma şeklinde karşımıza çıkar. Bireye dolaylı yoldan fiziksel zarar vermekle beraber, kişide ciddi noktalara ulaşan psikolojik sorunlar yaratabilir.

 SİBER ZORBALIK NEDİR, NEDEN YAPILIR 

Siber zorbaların yaptıkları faaliyetler genel olarak kişiye virüslü mail atma, mesaj yolu ile tehdit ve hakaret, internet ağına düşen özel fotolarıyla tehdit etme, hakaret etme, cinsel içerikli fotoğraflar gönderme gibi pek çok farklı olumsuz davranıştan oluşur.

İnternet dünyasının sınırları olmadığı için sanal zorba, eylemlerini aynı anda pek çok kişiye uygulayabilir ve bu durum, zorbanın kontrol altına alınıp siber zorbalık faaliyetlerinin önüne geçilmesi olasılığını oldukça düşürür. Ancak siber zorbalık yüz yüze zorbalıkla birlikte görülebilir ve bu durumda geride mutlaka iz bırakır.

Siber dünya, kimliklerin başkalaştığı, gerçek dünyadan bilgilerin yer almadığı bir ortamdır. Bu sebeple zorbanın kimliğinin deşifre olmayacağını bilmesi, yerinin bulunamayacağını düşünmesi, kendisini sihir gösterisinde kaybedilen bir insan gibi görmesi, çevrimdışı yaşamında açığa çıkarmadığı birtakım özelliklerini sanal alemde göstermesine sebep olabilir.

Gerçek yaşamında herkesin sevgilisi haline gelmiş, harika bir insan profili çizmiş bazı kişiler de siber zorba olabilmektedir. Kendilerini nickname (lakap) ile kamufle eden bu insanlar eylemlerini kimse onları fark etmeden yapma cesaretini bulurlar. Bilinen “Zorbalık” eyleminin aksine, siber zorbalık için fiziksel güç veya yüz yüze iletişime gerek yoktur. İnternet bağlantısına sahip herhangi bir cihazı kullanan herkes siber zorbalık eylemi gerçekleştirebilir. Zorbalar, çocuklar ve gençlerin yakın arkadaş çevresinden olabileceği gibi anonim de olabilirler.

Sanal zorbalar, zorbalık uyguladıkları kişiyi tanımayabilir ama çoğu kez zorbalar kurbanlarının yakınında olan kişiler olabilir. Akranına siber ortamdan şiddet uygulayan zorbanın bazen kurbanının eski sevgilisi, bazen hazzetmediği bir arkadaşı olabileceği unutulmamalıdır. Kendisinden hazzetmediği bir kişiye duyduğu nefret veya kıskançlık, ona zarar verme isteğini açığa çıkarabilmekte ve siber zorba bu kişiyi rahatsız etme yoluna gidebilir. Zorba, istediğini alana değin kurbanını rahatsız eder, belki fotoğraflarını yayınlar, belki de yaptığı paylaşımlarla kişiyi sosyal medyada zor bir duruma sokabilir. Bir yerde kendini tatmin edince bu davranışına son vermektedir.

SİBER ZORBALIĞIN EN ÇOK UYGULANDIĞI MECRALAR

Siber zorbalığın en yoğun görüldüğü yerler Facebook, İnstagram, Snapchat ve Twitter gibi sosyal medya uygulamalarıdır. Eğer biri size bu tarz uygulamalar üzerinden aldığı rahatsız edici mesajlar veya fotoğraflar gösterirse siber zorbalığa uğradığını anlayabilirsiniz. Bu durumda ise zorbalığa uğrayan kişi o şahsı ilk olarak tüm hesaplarından engellemelidir. Daha sonra zorbalığa dair kanıtları elinde bulundurarak polise ihbar etmelidir.

SİBER ZORBALIĞIN HUKUKİ BOYUTU

Siber zorbalık faaliyetlerinde bulunan kişiler 18 yaş üstündeyse çok ciddi bir hukuki süreç onları beklemektedir. Örneğin kişi Facebook’ta küfürlü mesaj aldı. Facebook’tan küfür etmek suç mu diye sorabilirsiniz. Facebook’ta küfür edenleri şikayet ettiğiniz takdirde Facebook’tan küfür etmenin cezası 6 aydan 4 yıla kadar değişebilmektedir.

Bilişim suçları kanununa göre mesajla küfür etmenin cezası ve siber zorbalık cezası mahkemelerce kasten öldürme, cinsel istismar, intihara yönlendirme, kişilerin huzurunu bozma, haberleşmenin gizliliğini ihlal, özel hayatın gizliliğini ihlal gibi suçların birleştirilmesiyle verilir. Ayrıca bu suçlar bilişim suçları kapsamında değerlendirilir. Mesajla yolu ile tehditin cezası da 2 ile 5 yıl arasında değişmektedir. Birey İnstagram tehditleri alıyorsa uygulamanın internet sitesinde İnstagram tehdit formu doldurarak kurumu haberdar edebilir.

SİBER ZORBA PROFİLİ NEDİR?

Siber zorbalık örnekleri sergileyen kişilerin büyük özgüven eksikliği, düşük benlik saygısı, sosyal kaygısı, aile içi huzursuzlukları olabileceği düşünülebilir. Siber zorba olan kişilerin birçoğu da daha önce zorbalığa maruz kalmış kişilerdir. Zorbalıktan etkilenen ve kendini güçsüz hisseden bir birey güçlü olduğunu kanıtlamak adına başkasına zorbalık yapıp ona karşı güçlü olduğunu düşünür.

SİBER ZORBALIĞIN YOL AÇTIĞI SONUÇLAR VE PSİKOLOJİK ETKİLERİ

Bu döngü içerisinde en büyük zararı alacak olan elbette ki zorbalık mağdurudur. İşin fiziksel etkisi çok öne çıkmasa da psikolojik etkisi yadsınamayacak kadar önemlidir. Zorbalığa maruz kalan kişiler bu durumdan korkmaya ve kaçma yolu aramaya başlamaktadır. Gerçek dünyada şiddetle karşılaştığında kendisine bunu yapanı görmektedir fakat siber ortamda kimin yaptığını görmediği için tehlikeden daha çok tedirgin olmakta, çoğu zaman bu endişe durumu kaçması kurtulması için onu da bir siber zorbaya dönüştürebilmektedir.

Bireylerin siber zorbaya dönüşmesi hayatları için dezavantajlı bir durum oluşturduğundan çözüm yolu aramak kaçınılmaz hale gelmektedir. Zorbalık siber ortamda olduğunda birey kendini evinde bile saldırı altında hissedebilir. Siber zorbalığın ruhsal, duygusal ve fiziksel sonuçları olabilir. Bunlar kızgınlık, mahcubiyet, aptal yerine konma hissi, öfke, utanç hissi ya da sevilen şeylere karşı ilgi kaybı, yorgunluk (uyuyamama) ya da karın ağrısı ve baş ağrısı gibi semptomlar yaşamak olabilir.

Komik duruma düşme korkusu veya kimsenin anlamayacağı düşüncesi bireyin yaşadığı zorbalığı etrafındaki insanlara anlatmasını zorlaştırabilir. Bazı uç örneklerde ise siber zorbalık mağdurlarının kendi hayatlarını sonlandırdığı görülmüştür.

SİBER ZORBALIK İÇİN AİLELERE ÖNERİLER

Siber zorbalıktan en ağır şekilde etkilenen kişiler ergenlerdir. Ergenlerin gelişimsel özellikleri dikkate alındığında bu şiddet türü ile karşılaşmalarının bilişsel, sosyal ve ruhsal gelişimlerine doğrudan etki edeceği söylenebilir. Örneğin çocuğunuz Facebook’tan küfürlü mesaj alabilir, İnstagram’dan küfürlü mesaj alabilir ve bu durumda çocukların siber zorbalıktan korunması için ebeveynlere bazı görevler düşmektedir.

• Çocuğunuza teknolojiyi kullanmaları konusunda kurallar koyun.
• Çocuklara hangi sitelere girebilecekleri hangilerine giremeyecekleri anlatın.
• Çocuklarınıza sosyal medya hesaplarının şifrelerini kimseyle paylaşmamalarını söyleyin. Siber zorbalık olaylarının bazıları sosyal medya şifrelerinin paylaşımı nedeniyle olmaktadır.
• Çocuklarınızı sosyal medyada tanımadıkları kişilerden gelen mesajlara cevap vermemesi konusunda uyarın.
• Sosyal medyada yapacağı paylaşımların kimler tarafından görülebileceğine dikkat etmesi ve buna yönelik paylaşımlar yapması konusunda çocuğunuzu uyarın.
• Sosyal medyada çocuğunuz bir zorbalık durumuyla karşı karşıya kaldığında şikâyet yolları gibi konular hakkında bilgi alabilirsiniz.

SİBER ZORBALIK MAĞDURU ÇOCUKTAKİ BELİRTİLER NELERDİR?

• Teknolojik cihazları kullandıktan sonra öfkelenmek
• Dijital yaşamı hakkında aşırı korumacı davranışlar
• Aile üyelerinden, arkadaşlarından ve bu kişilerle yapılan etkinliklerden uzaklaşmak
• Derslerdeki performansının ve akademik başarısının düşmesi
• Evde sürekli olarak agresif, öfkeli ve tedirgin davranışlar sergilemek
• Uyku düzeninde veya ruhsal durumundaki bozulmalar
• Teknolojik aletleri (telefon, bilgisayar vb.) kullanmaktan kaçınmak veya bırakmaya çalışmak
• Beklenmedik anlarda gelen maillerden veya mesajlardan sonra gergin bir hal almak

Eğer bu belirtileri çocuğunuzda görüyorsanız onu suçlamadan yanında olduğunuzu belli ederek onunla konuşmaya ve durumu öğrenmeye çalışın. Eğer çocuğunuz gerçekten siber zorbalığa uğramışsa bu konuda emniyetin siber suçlar bölümüne yada buraya tıklayarak şikâyette bulunabilirsiniz.

Siber zorba kurbanıysanız yada çocuğunuz bunu belirtilerini gösteriyorsa psikolojik destek için bize iletişim sayfamızdan ulaşabilirsiniz.